भारतको प्रधान मंत्री भारतीय जनऔषधी परियोजनाले सस्तो औषधिमा विश्वको नेतृत्व

'प्रधानमन्त्री भारतीय जनऔषधी योजना ' को औषधि विभाग, रसायन र उर्वरक मन्त्रालय, भारत सरकारको नोभेम्बर २००८ मा सम्पूर्ण भारतमा गुणस्तरीय जेनेरिक औषधिहरू सस्तो मूल्यमा उपलब्ध गराउन सुरु गरिएको थियो।

परियोजना धेरै लोकप्रिय भयो। त्यसैलाई निरन्तरता दिँदै सन् २०१७ डिसेम्बरमा ३ हजार केन्द्र खोल्ने लक्ष्य प्राप्त भएको थियो । साथै, मार्च २०२० मा कुल ६००० आउटलेटहरूको संशोधित लक्ष्य पनि हासिल गरिएको थियो।

यस यात्रामा गत आर्थिक वर्षमा ८६१० केन्द्रको संख्या बढेर अहिले नौ हजार पुगेको छ । तसर्थ, सरकारले देशभरका ७६६ जिल्लामध्ये ७४३ वटा जिल्लामा ९००० भन्दा बढी स्टोरहरू सहित 'प्रधानमन्त्री भारतीय जनऔषधी योजनाको पहुँचलाई गहिरो बनाएको छ।

सरकारले सन् २०२४ को मार्चसम्ममा प्रधानमन्त्री भारतीय जनऔषधी केन्द्र (पीएमबीजेकेएस) को संख्या १० हजार पु¥याउने लक्ष्य राखेको छ । 'प्रधानमन्त्री भारतीय जनऔषधी योजनाको उत्पादन बास्केटमा १७५९ औषधिहरू र २८० सर्जिकल उपकरणहरू सबै प्रमुख थेराप्युटिक समूहहरू जस्तै हृदयाघात, एन्टि-भास्कुलर, एन्टि-मधुमेह, एन्टी-इन्फेक्टिभ, एन्टि-एलर्जी, ग्यास्ट्रो-इंटेस्टाइनल ड्रग्स, न्यूट्रास्युटिकल्स, आदि समावेश छन्।

साथै, विभिन्न न्यूट्रास्युटिकल उत्पादनहरू जस्तै प्रोटीन पाउडर, माल्ट-आधारित खाद्य पूरकहरू आदि र केही आयुष उत्पादनहरू जस्तै आयुर्खा किट, बालरक्षा। किटहरू र आयुष-६४ ट्याब्लेटहरू रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउनका लागि परयोजनाको उत्पादन बास्केटमा थपिएका छन्।

'प्रधानमन्त्री भारतीय जनऔषधी योजना अन्तर्गत उपलब्ध औषधिहरू ब्रान्डेड औषधिहरू भन्दा५०%-९०% सस्तो छन्। आर्थिक वर्ष २०२१-२२ मा, ८९३.५६ करोडको बिक्री भएको छ, जसबाट नागरिकहरूलाई करिब 5300 करोड रुपैयाँ बचत भएको छ।

हालको आर्थिक वर्ष अर्थात् २०२२-२३ मा, पीएमबीआईले ३० नोभेम्बर २०२२ सम्म ७५८.६९ करोड बेचेको छ जसको परिणामस्वरूप नागरिकहरूलाई करिब ४५०० करोड बचत भएको छ। समग्र बिक्रीले अभूतपूर्व वृद्धि देखेको छ जसले औषधी उत्पादनको व्यापक स्वीकृति देखाउँछ।

यो योजनाले दिगो र नियमित आम्दानीका साथ स्वरोजगारीको राम्रो स्रोत प्रदान गरिरहेको छ। 'प्रधानमन्त्री भारतीय जनऔषधी योजना अन्तर्गत, जनऔषधी केन्द्रहरूलाई रु. ०५ लाखको प्रोत्साहन र पूर्वोत्तरमा खोलिएका जनऔषधी केन्द्रहरूलाई रु. ०२ लाख (सूचना प्रबिधि र पूर्वाधार लागतहरूको प्रतिपूर्तिको रूपमा) एक पटकको अतिरिक्त प्रोत्साहन प्रदान गरिएको छ। राज्यहरु।
हिमालय क्षेत्रहरू, टापु क्षेत्रहरू र पिछडिएका क्षेत्रहरूलाई नीति आयोगले महत्वाकांक्षी जिल्लाहरूको रूपमा उल्लेख गरेको छ वा यदि महिला उद्यमीहरू, पूर्व-सैनिकहरू, दिव्यांगहरू, अनुसूचित जातिहरू र जनजातिहरूद्वारा खोलिएको छ।

देशभरका यी ९,००० 'प्रधानमन्त्री भारतीय जनऔषधी योजना केन्द्रहरू मार्फत, जन अोधी सुविधाका सेनेटरी नेपकिनहरू प्रति प्याड रु. ०१ मा बिक्री गरिन्छ। स्थापना भएदेखि हालसम्म देशभरका प्रधानमन्त्री भारतीय जनऔषधी केन्द्रहरूमा ३१.४० करोड जनउषादी सुविधाका सेनेटरी प्याडहरू बिक्री गरिएको छ।

यसको गुरुग्राम, चेन्नई, गुवाहाटी र सूरतमा चार गोदामहरू छन्। यी दुर्गम र ग्रामीण क्षेत्रहरूमा निर्बाध आपूर्ति र द्रुत डेलिभरीको सुविधाको लागि प्रणाली अनुप्रयोगहरू र उत्पादनहरू आधारित सूची व्यवस्थापन प्रणाली द्वारा समर्थित छन्। भारतका विदेशमन्त्री एस जयशंकरले भर्खरै भनेका छन् कि भारतले आफ्नो विकासका लागि सबै क्षेत्रमा नयाँ संरचनाहरू विकास गर्नेछ।