विश्वव्यापी चामल व्यापारमा भारतको सबैभन्दा ठूलो हिस्सा छ र विश्वभर आफ्नो पदचिह्न विस्तार गर्न जारी छ

भारतले सन् २०२१-२२ मा १५० देशमा चामल निकासी गरेको र गत आर्थिक वर्षमा गैर-बासमती चामलको निर्यात मूल्य ६११ करोड ५० लाख अमेरिकी डलर पुगेको वाणिज्य मन्त्रालयले जारी गरेको तथ्यांकले देखाएको छ ।

मन्त्रालयका अनुसार चीनपछि विश्वको दोस्रो ठूलो धान उत्पादक भारतले अफ्रिकी, एसियाली र युरोपेली संघको बजारमा आफ्नो चामल निर्यातको पदचिह्न विस्तार गर्न जारी राखेको छ । यसले विश्व चामलको व्यापारमा भारतको सबैभन्दा ठूलो हिस्सा रहेको सुनिश्चित गरेको छ।

भारतको गैर-बासमती चामलको निर्यात आर्थिक वर्ष २०१३-१४ मा अमेरिकी डलर २९२५ मिलियनबाट आर्थिक वर्ष २०२१-२२ मा ६११५ मिलियन अमेरिकी डलरमा १०९ प्रतिशतले बढेको वाणिज्य तथा उद्योग मन्त्रालयले जनाएको छ।

आधिकारिक तथ्यांकअनुसार भारतले २०१९-२० मा २०१५ मिलियन अमेरिकी डलरको गैर-बासमती चामल निर्यात गरेको थियो, जुन २०२०-२१ मा ४७९९ मिलियन अमेरिकी डलर र २०२१-२२ मा ६११५ मिलियन अमेरिकी डलर पुगेको छ।

२०२१-२२ मा २७% को वृद्धि दर्ता गर्दै गैर-बासमती चामलको निर्यात सबै कृषि-वस्तुहरू मध्ये शीर्ष विदेशी मुद्रा कमाउने थियो।

पश्चिम अफ्रिकी देश बेनिन भारतबाट गैर-बासमती चामलको प्रमुख आयातकर्ता हो। अन्य गन्तव्यमा नेपाल, बंगलादेश, चीन, कोटे डी आइभर, टोगो, सेनेगल, गिनी, भियतनाम, जिबुती, माडागास्कर, क्यामरुन सोमालिया, मलेसिया, लाइबेरिया, युएई रहेको मन्त्रालयले जनाएको छ ।

२०२०-२१ मा भारतले गैर-बासमती चामल नौ देशहरूमा ढुवानी गर्‍यो - टिमोर-लेस्टे पोर्टो रिको ब्राजिल पपुवा न्युगिनी जिम्बाब्वे बुरुन्डी इस्वाटिनी म्यानमार र निकारागुआ जहाँ पहिलो पटक वा पहिले निर्यात गरिएको थियो।

बन्दरगाह ह्यान्डलिङ पूर्वाधारको विस्तारमा भारतको जोड, प्रमुख सरोकारवालाहरूलाई समावेश गर्ने मूल्य श्रृंखलाको विकास र पछिल्ला दुई वर्षमा चामल निर्यातका लागि देश वा बजारमा नयाँ अवसरहरू खोज्ने प्रयासले चामलको निर्यातमा ठूलो वृद्धि भएको छ।

कोभिड -१९ महामारीले उत्पन्न गरेको तार्किक चुनौतीहरूको बाबजुद भारतले अफ्रिकी एसियाली र युरोपियन युनियन बजारहरूमा आफ्नो चामल निर्यात पदचिह्न विस्तार गर्न जारी राखेको छ यसरी विश्वव्यापी चामलको व्यापारमा सबैभन्दा ठूलो हिस्सा रहेको छ। बलियो विश्वव्यापी मागले पनि भारतको चामलको वृद्धिलाई मद्दत गर्‍यो।

प्रमुख धान उत्पादक राज्यहरू पश्चिम बंगाल, उत्तर प्रदेश, पञ्जाब, तमिलनाडु, आन्ध्र प्रदेश, बिहार, छत्तीसगढ, ओडिशा, असम र हरियाणा हुन्।